मेघदूतम् — 33 | meghadūtam

३३

भर्तुः कण्ठच्छविरिति गणैः सादरं दृश्यमाणः पुण्यं यायास्त्रिभुवनगुरोर्धाम चण्डेश्वरस्य ।

धूतोद्यानं कुवलयरजोगन्धिभिर्गन्धवत्यास्तोयक्रीडानिरतयुवतिस्नानतिक्तैर्मरुद्भिः ॥

वल्लभदेवः अस्या उज्जयिन्याः सौधेष्वध्वखिन्नानन्तरात्मा निशामतिवाह्य चण्डेश्वरम्य शंभोर्धामायतनं याया गच्छेः । कीदृशः । जालोद्गीर्णैर्गवाक्षविवरनिर्गतैरङ्गनामूर्धजोपस्कारधूमैरुपचितवपुः पीवरतनुः । धूमप्रायत्वादभ्राणाम् । तथा गृहमयूरैः सुहृत्स्नेहाद्दत्तो वितीर्णो नृत्तमेवोपहारो बलिर्यस्य । ते हि त्वामालोक्य सुहृत्स्नेहान्नृत्यन्ति । कीदृशेषु हर्म्येषु । कुसुमैरूपकारपुष्पैः सुगन्धिषु । तथा ललितानां सविलासानां वनितानां पादानामलक्तकेनाङ्कितेषु चिह्नितेषु । त्वं कीदृशः । गणैः प्रीत्यालोक्यमानः । कुतः । भर्तुः शम्भोः कण्ठच्छविर्गलनिभकान्तिरित्यतो हेतोः । कीदृशं धाम । पुण्यं पवित्रम् । तथा गन्धवत्याख्याया नद्या मरुद्भिर्वातैर्धूतोद्यानमुल्लसितोपवनम् । कीदृशैः । कुवलयरजोगन्धिभिरुत्पलरेणुसौरभं विद्यते येषां तैः । तथा तोयक्रीडायां जलकेलौ निरताः सक्ता या युवतयस्तासां स्नानेन तिक्तैः कटुकैः । अङ्गरागसंक्रमणात् ॥

पदच्छेदः Click to Toggle

भर्तुः	भर्तृ (६.१)
कण्ठच्छविर्	कण्ठ–छवि (१.१)
इति	इति (अव्ययः)
गणैः	गण (३.३)
सादरं	सादर (२.१)
वीक्ष्यमाणः	वीक्ष्यमाण (√वि-ईक्ष् + शानच्, १.१)
पुण्यं	पुण्य (२.१)
यायास्	यायाः (√या विधिलिङ् म.पु. )
त्रिभुवनगुरोर्	त्रिभुवन–गुरु (६.१)
धाम	धामन् (२.१)
चण्डीश्वरस्य	चण्डीश्वर (६.१)
धूतोद्यानं	धूत (√धू + क्त)–उद्यान (२.१)
कुवलयरजोगन्धिभिर्	कुवलय–रजस्–गन्धि (३.३)
गन्धवत्यास्	गन्धवती (६.१)
तोयक्रीडानिरतयुवतिस्नानतिक्तैर्	तोय–क्रीडा–निरत (√नि-रम् + क्त)–युवति–स्नान–तिक्त (३.३)
मरुद्भिः	मरुत् (३.३)

छन्दः मन्दाक्रान्ता [१७: मभनततगग]

छन्दोविश्लेषणम्

१	२	३	४	५	६	७	८	९	१०	११	१२	१३	१४	१५	१६	१७
भ	र्तुः	क	ण्ठ	च्छ	वि	रि	ति	ग	णैः	सा	द	रं	दृ	श्य	मा	णः
पु	ण्यं	या	या	स्त्रि	भु	व	न	गु	रो	र्धा	म	च	ण्डे	श्व	र	स्य
धू	तो	द्या	नं	कु	व	ल	य	र	जो	ग	न्धि	भि	र्ग	न्ध	व	त्या
स्तो	य	क्री	डा	नि	र	त	यु	व	ति	स्ना	न	ति	क्तै	र्म	रु	द्भिः
म			भ			न			त			त			ग	ग